HISTORIA CZASOPISMA
CZASOPISMO Z HISTORIĄ
Czasopismo „Chemik” powstało w 1948 r. z inicjatywy prof. Aleksandra Zmaczyńskiego, ówczesnego generalnego dyrektora Centralnego Zarządu Przemysłu Chemicznego z siedzibą w Gliwicach.
Czasopismo Chemik powstało w 1948 r. z inicjatywy prof. Aleksandra Zmaczyńskiego, ówczesnego generalnego dyrektora Centralnego Zarządu Przemysłu Chemicznego z siedzibą w Gliwicach.
Miało ono początkowo charakter informacyjno-szkoleniowy, a jego celem było dostarczanie podstawowej wiedzy chemicznej i technologiczno-aparaturowej pracownikom przemysłu chemicznego. W pierwszych zeszytach Chemika, których nakład sięgał nawet 50 tys. egzemplarzy (!), obok przystępnie redagowanych wiadomości w dziale „Uczymy się chemii”, zamieszczano m.in. serwis informacyjny „Chemia w kraju i za granicą” oraz „Osiągnięcia w odbudowie fabryk”. Autorami artykułów w Chemiku byli już wówczas znakomici przedstawiciele polskiej chemii, m.in. inżynierowie: Antoni Radliński, Błażej Roga, Antoni Sabatowski. Chemik był wówczas wydawany przez Centralny Zarząd Przemysłu Chemicznego w Gliwicach. Pierwszy zeszyt czasopisma został zredagowany przez inż. Franciszkę Wajgnot; kolejne numery (2–23) redagował Stanisław Spyra. Z początkiem 1950 r. na stanowisko redaktora naczelnego powołano Teofila Bobrownickiego (1897–1970) – człowieka niezwykłej erudycji, ze znajomością zagadnień wydawniczych, nabytą jeszcze w II RP w wojskowym Biurze Historycznym, wielkiego entuzjastę rozwoju prasy technicznej. W tym samym czasie powstało pierwsze Kolegium Redakcyjne, w którego pracach uczestniczyli inżynierowie: Antoni Sabatowski, Tadeusz Kalusiński, Zdzisław Lewandowski, Henryk Galante i Stanisław Musioł. Na łamach pojawiły się nowe działy (m.in. „Kronika”, „Przegląd prasy technicznej” oraz artykuły przeglądowe i problemowe). W 1951 r. utworzono stanowisko sekretarza redakcji, które objęła Pani Maria Rokicka, a współpracę z Kolegium podjął późniejszy minister przemysłu chemicznego, inż. Antoni Radliński. Zacieśniały się też więzi czasopisma z ruchem stowarzyszeniowym chemików. W 1952 r. Chemik stał się organem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego, a w 1954 r. także organem Ministerstwa Przemysłu Chemicznego. W tym samym roku obowiązki Sekretarza redakcji przejęła Pani Magdalena Dobrucka, następnie funkcję tę pełniły kolejno: mgr Teresa Krzystoik, Alina Kwiecień i Anna Czumak-Bieniecka. Podczas Walnego Zebrania SITPChem w Gliwicach w 1956 r. prof. Aleksander Zmaczyński oraz inżynierowie Władysław Plaskura i Adam Kowalski wystąpili z inicjatywą powołania Rady Programowej czasopisma i określenia profilu tematycznego Chemika, który cieszył się uznaniem całej branży i adresował swoje publikacje przede wszystkim do kadry inżynierskiej przemysłu chemicznego – w odróżnieniu od wydawanego w Warszawie i kontynuującego tradycje przedwojennego czasopiśmiennictwa naukowo-technicznego – Przemysłu Chemicznego, gdzie zamieszczano publikacje prac z dorobku badawczego instytutów branżowych i z uczelni. Chemik miał pozostawać czasopismem dla inżynierów z przemysłu i z jego zaplecza naukowo-badawczego, z przewagą publikacji przeglądowych, problemowych i nowości technologicznych w przemyśle. Ważną, a może wręcz decydującą rolę w utrzymaniu tego kierunku rozwoju miesięcznika odgrywała odtąd już zawsze Rada Programowa, której przewodniczyli inżynierowie i profesorowie – organizatorzy polskiego przemysłu chemicznego: mgr inż. Wacław Sobierański (do 1969 r.), mgr inż. Marian Skowerski (do 1974 r.) i prof. Edward Grzywa (do 1996 r., kiedy Rada Programowa pracowała wspólnie dla obu polskich czasopism chemicznych). W 1996 r. Zarząd Główny SITPChem powołał osobną Radę Programową miesięcznika Chemik, której przez dwie pierwsze kadencje przewodniczył prof. Stefan Zieliński.
Praca w redakcji czasopisma technicznego wymaga szczególnej umiejętności i pasji. Obok specjalistycznej wiedzy inżynierskiej wymaga także posługiwania się poprawną polszczyzną i terminologią, obok dociekliwości także umiejętności właściwego wyboru i sposobu przekazywania najważniejszych informacji, i w końcu obok zainteresowania pracami kolegów – umiejętności wnikliwej, fachowej recenzji tekstów. Wszystkie te cechy skupiali zawsze w sobie znakomici redaktorzy działowi – członkowie Kolegium Redakcyjnego. W historii czasopisma byli to: dr inż. Konrad Lemańczyk, mgr inż. Zdzisław Łagowski, mgr inż. Zygfryd Marqulies, prof. dr inż. Władysław Plaskura, mgr inż. Kazimierz Wiszniowski, dr Stanisław Moliński, mgr Ambroży Czech, dr Jerzy Gdynia, mgr inż. Jerzy Paprocki, dr inż. Stanisław Maciaszek, dr hab. inż. Marian Grobelny, prof. dr inż. Edward Buntner i dr Danuta Różycka, którzy podejmując współpracę z Chemikiem już na zawsze pozostawali przyjaciółmi czasopisma. To przede wszystkim dzięki ich pracy, wiedzy, kompetencjom, umiejętnościom i pasji, Chemik obchodził swoje kolejne jubileusze.
Na łamach Chemika pojawiały się artykuły i opinie sygnowane nazwiskami znanych i uznanych autorów: inżynierów, nauczycieli akademickich, naukowców, organizatorów przemysłu, budowniczych polskich fabryk chemicznych. W blisko 1000 wydań czasopisma w ciągu 70 lat można prześledzić historię polskiego przemysłu chemicznego, poznać argumenty i wątpliwości towarzyszące jego rozwojowi, ocenić zrealizowane z sukcesem przedsięwzięcia oraz plany i zamierzenia, które pozostały w sferze wizji i projektów.
Doniesienia na temat nowości technologicznych i rozwoju przemysłu chemicznego z kraju i ze świata, oraz liczne publikacje związane z funkcjonowaniem firm i wyrobów w Polsce i za granicą składają się na niezwykle cenny zbiór informacji, które w przeszłości służyły jako jedno z nielicznych, a dzisiaj jako jedno z wielu źródeł, i pozostają źródłem wiarygodnym, bo poprawnym merytorycznie. Pierwszym wydawcą Chemika był Centralny Zarząd Przemysłu Chemicznego, ale w 1958 r. wydawanie czasopisma przejęły Wydawnictwa Czasopism Technicznych NOT w Warszawie (później przekształcone w Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych SIGMA-NOT). W wielkiej rodzinie czasopism technicznych, Chemik zyskał nie tylko zaplecze merytoryczne i organizacyjne we wszystkich sprawach, w niezwykle wówczas skomplikowanym cyklu wydawniczym, ale też możliwość wymiany doświadczeń i wpływu na kształtujący się wówczas w Polsce jednolity rynek prasy technicznej. Od stycznia 1992 r. wydawanie Chemika przejął utworzony m.in. w tym celu Zakład Wydawniczy Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego – CHEMPRESS-SITPChem w Gliwicach.
Wzorem redaktora naczelnego był pierwszy Naczelny Chemika – Pan Teofil Bobrowicki (od 1950 r.). Jego następcą został dr inż. Marian Grobelny (członek Kolegium Redakcyjnego od czerwca 1959 r.), który pełnił funkcję redaktora naczelnego w latach 1966–1983, a później stał się niezastąpionym redaktorem działowym. W latach 1983–2001 czasopismem kierował prof. dr inż. Edward Buntner. Od 1 stycznia 2002 r. funkcję tę przejęła mgr Anna Czumak-Bieniecka, która pełniła ją aż do 2018 r.
Rok 2002 był rokiem jubileuszowym – Chemik obchodził 55-lecie obecności na rynku wydawniczym. Od stycznia 2002 r., z inicjatywy Przewodniczącego Rady Programowej i po dokonaniu stosownego zapisu w Krajowym Rejestrze Sądowym, Chemik ukazuje się pod tytułem Chemik. Nauka-technika-rynek. Od 1952 r. jest nieprzerwanie czasopismem Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Podstawowym celem czasopisma będącego własnością największej organizacji branżowej, skupiającej inżynierów i techników przemysłu chemicznego, jest upowszechnianie krajowych i światowych osiągnięć nauki w dziedzinie chemii i technologii chemicznej oraz identyfikowanie, prezentowanie i dyskusja o warunkach funkcjonowania firm i instytucji w zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej w Polsce i na świecie, a także szerokie prezentowanie idei ruchu stowarzyszeniowego inżynierów i techników chemików, jego celów i sposobów ich realizacji oraz dbałość o podnoszenie rangi i znaczenia całego środowiska.
Czasopismo Chemik. Nauka-technika-rynek zyskało uznanie w środowisku inżynierskim, ale także wysoką ocenę Komitetu Chemii Polskiej Akademii Nauk i wydziałów chemicznych polskich szkół wyższych.
Miesięcznik Chemik był drukowany do 2018 r. w Zakładzie Poligraficznym SITPChem w Gliwicach, a od 2023 r., po 5-letniej przerwie w jego wydawaniu, spowodowanej wstrzymaniem wsparcia finansowego dla czasopism naukowych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w Wydawnictwie SIGMA-NOT w Warszawie.
Co roku redakcja kieruje do wszystkich Oddziałów Stowarzyszenia zaproszenie do współpracy, prenumeraty, prezentacji bieżących sukcesów i problemów, zachęcając jednocześnie do popularyzowania czasopisma w swoim środowisku. Redakcja utrzymuje też kontakt ze wszystkimi uczelniami w Polsce kształcącymi na kierunkach chemicznych i ochrony środowiska, czego efektem jest prezentacja kolejnych wydziałów i zwiększone zainteresowanie czasopismem Chemik wśród kadry akademickiej i studentów tych wydziałów. Podobne działania prowadzone są z działami public relations firm chemicznych.
Czasopismo obejmuje swoim profilem problematykę chemii stosowanej, tj. badań stosowanych, technik i technologii przemysłowych, kontroli procesów, a w ostatnich latach coraz szerzej także problematykę zarządzania: jakością, środowiskiem i bezpieczeństwem, a także porusza zagadnienia organizacyjno-prawne obejmujące funkcjonowanie w Unii Europejskiej – nie tylko firm przemysłowych, ale także instytutów naukowych, jednostek badawczo-rozwojowych i szkół wyższych oraz wzajemnych relacji we współpracy. Najważniejszym przesłaniem czasopisma jest upowszechnianie postępu technologicznego i technicznego w przemyśle chemicznym i kształtowanie nowoczesnych form współpracy nauki z przemysłem oraz propagowanie pozytywnego wizerunku chemii jako branży o podstawowym znaczeniu w nauce, w gospodarce i w rozwoju cywilizacyjnym w Polsce i w świecie.
Wszystkie publikacje są recenzowane przez specjalistów w poszczególnych dziedzinach i zawierają streszczenia polsko- i angielskojęzyczne. Publikacje są przygotowywane przez naukowców, ale także przez inżynierów i menedżerów z przemysłu.
Informacje o czasopiśmie (i dodatkowo wiele doniesień związanych z branżą chemiczną) są upowszechniane poprzez stronę internetową www.chemik-czasopismo.pl. Nowa strona internetowa funkcjonuje od lipca 2024 r., i obok informacji o czasopiśmie i redakcji, a także o aktualnych i archiwalnych wydaniach Chemika, zawiera wiele linków, w tym do dysponujących własną stroną www organów Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego oraz instytucji współpracujących z redakcją.
Czasopismo Chemik. Nauka-technika-rynek jest referowane przez SCOPUS, Index Copernikus. Na liście czasopism Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego jest notowany z liczbą punktów 20 (od stycznia 2024 r.).
W redakcji ciągle podejmujemy wyzwania, by sprostać wymaganiom zarówno Państwa – naszych Czytelników, jak i rynku. Liczymy także na wzajemność i szeroko rozumianą współpracę. Zachęcamy do publikowania prac naukowych na łamach naszego czasopisma i życzymy miłej lektury kolejnych wydań zeszytów czasopisma Chemik.